Edwin Chirgwin (Map Melyn), 1892-1960

Pan verwys Edwin Chirgwin yn mys Du 1960 an Arghdrewyth Kembry, Mr. Edgar Phillips a leverys “Nyns us merk enor a alsa gorra yn geryow an bry may synsyn-ny an map bryntyn a Gernow” hag yn y areth encledhyans, Cannas Barth Mur Kernow, an Revrond D R Evans (Gwas Cadoc) a leverys re bya Map Melyn “penfenten a awen hep hedhy ha gwalsowas dres an dewetha 30 bledhen.”

Ef a vu genys yn Lulyn yn mys Ebrel 1892, kensa-genys an pymp flogh a Edwin Chirgwin (1863-1925) ha Catherine Jane Collins (1864-1926). A’y vledhynnow avarra ef a vedha hudhys gans pup eghen an ystory, an lyen gweryn ha’n hen davas a Gernow. Ef o fusyk dhe aswon y dhama-wyn, nep a wodhya mur a-dro dhe bup an re-ma ha nep o lowen dhe ystynna dhodho puptra a wodhya-hy.

Ef eth dhe Scol Deth Wesleyan yn Lulyn hag yn 1906 ef eth dhe’n Scol Grammer noweth fundys dhe Bensans. Ef o scoler dres an myns hag a dheth ha bos Dyscajor Dyskybyl yn 1908, ow tysky yn Lulyn ha Porth Ya, le may whruk an Penvester y dhescryfa avel:-
“...dyscajor a dhelys nebes dres eghen ha nep a’n jeves an sleyneth fusyk dhe gevranna skyans.”

Yn 1912 ef a avonsyas dhe Coljy Maga Dyscajoryon Sen Luk, Keresk, hag a dheth ha bos dyskys yn-tyen yn 1913. Kensa Bresel an Bys a dhallathas yn 1914 hag ef a omjunnyas gans Troslu Scaf an Duk Kernow ow servya yn Eynda, Palestyn hag Ejyp avel Serjont Arwethor. Yn 1924 ef a dhemedhys gans Dorothy Thomas a Lanust ha dos ha bos Penvester dhe Sen Cler yn 1926, soth a synsas-ef bys yn y omdennans yn 1956.

Ynter 1926 ha 1960 ef a ros y dermyn ryth oll dhe wytha an ystory ha’n tavas a Gernow hag ef o kevrennegor compes dhe baperyow newodhow ha lyfrow termyn, dres bos arethyor aswonnys ynta hag enorys. Lyes prys ef a waynyas Medal Nicol an Fundyans Ryal a Gernow hag ynweth a ascoras lyes lyfryk byghan yn kever dysky Kernewek.

Ef a dheth ha bos Barth Gorseth Kernow yn 1932, hag a bredery bos hemma pols an moyha gothys a’y vewnans, ow kemeres an hanow bardhek Map Melyn, yn un gampolla an gwyr bos y hendasow dasek melynoryon. Yth esa dasserghyans a Gernewek owth avonsya mur dhe’n termyn-ma hag ef o onen an ragresoryon. Ef o aswonnys kens oll rak bryntynsys a’y vardhonyeth yn Kernewek, hag ef re bu gormelys avel onen an gwella prydydhyon ha moyha poesek a’y os.

Otomma ynweth bewgraf berhes dyworth ow hovathow ow honen – hag a lever an keth, moy po le, mes yma nebes tymmyn moy hag a vo dhe les.

CHIRGWIN Edwin
Genys Lulyn 1894.
Scolvester. Dyskys dhe Sen Luke, Keresk.
Penvester Sen Cler 1926-1956.
Demedhys gans Dorothy Thomas dyworth Bosavern, Lanust, 1924 (q.v. CHIRGWIN Dorothy). Hep Fleghes.
Sjt DCLI 1a Bresel an Bys. 2a Ysgn RAOC Jybralter 2a Bresel an Bys bys yn 50 bloth. Gwres Barth dre skyans a Gernewek 1932, ow kemeres an hanow MAP MELYN, yn un gampolla creft a’y hendasow.
Arwethbarth an Orseth 1935. Scryvynyas 1944-1960.
Scryfer mur y ascor war destennow Kernewek.
Gwaynyer menough yn kesstryvyansow an Orseth abarth ranyeth ha lyen plen yn Kernewek ha Sawsnek.
Dywwyth gwaynyer an Medal RIC Nicol(sic).
Yma y ober an 1930 ow yn kever bysythveyn eglosyow Kernewek y’n covathow RIC. Penbrydyth yn Kernewek yn y os.
Ef a drelyas nyver mur lyfrow an Bybel ha hympnys yn Kernewek.
Auctour Say it in Cornish: 1000 Placenames of Cornwall.
Drewyth der Enor Breten Vyghan 1951;
Drewyth der Enor Kembry 1952.
(Bewgraf lun gans noy JENKIN John q.v.)

Dewhel dhe folen 'Dynargh - Newodhow'